Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Tüm çocuklar ve ergenler kendilerini hem duygusal hem de fiziksel olarak etkileyebilecek stresli olaylar yaşarlar. Strese tepkileri genellikle kısadır ve daha fazla sorun yaşamadan iyileşirler. Yıkıcı bir olay yaşayan bir çocuk veya ergen, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olarak bilinen devam eden zorluklar geliştirebilir. Stresli veya travmatik olay, bir kişinin yaşamının tehdit edildiği veya ciddi şekilde yaralandığı bir durumu içerir (ör. fiziksel istismar, cinsel istismar, evde veya toplum içinde şiddet, otomobil kazaları, doğal afetler (sel, yangın, deprem gibi) ve yaşamı tehdit eden bir hastalık teşhisi konması mağduru veya tanığı olabilir). Bir çocuğun TSSB geliştirme riski, travmanın ciddiyeti, travmanın tekrarlanıp tekrarlanmadığı, çocuğun travmaya yakınlığı ve kurban(lar)la olan ilişkisi ile ilişkilidir.

Travmayı takiben, çocuklar başlangıçta ajite veya kafası karışmış davranışlar gösterebilir. Ayrıca yoğun korku, çaresizlik, öfke, üzüntü, korku veya inkar gösterebilirler. Tekrarlanan travma yaşayan çocuklar, acıyı ve travmayı dindirmek veya bloke etmek için bir tür duygusal uyuşma geliştirebilirler. Buna ayrışma denir. TSSB'si olan çocuklar, kendilerine travmayı hatırlatan durumlardan veya yerlerden kaçınırlar. Ayrıca duygusal olarak daha az duyarlı, depresif, içine kapanık ve duygularından daha kopuk hale gelebilirler.

TSSB'si olan bir çocuk travmatik olayı şu şekilde yeniden yaşayabilir:

• Olayla ilgili sık sık anılara sahip olmak veya küçük çocuklarda travmanın bir kısmının veya tamamının defalarca tekrarlandığı oyun
• Üzücü ve korkutucu rüyalar görmek
• Olay yeniden yaşanıyormuş gibi davranmak veya hissetmek
• Çocuğa olay hatırlatıldığında tekrarlayan fiziksel veya duygusal belirtiler geliştirmek

TSSB'si olan çocuklar ayrıca aşağıdaki semptomları gösterebilir:

• Erken yaşta ölmekten korkmak
• Aktivitelere olan ilginin kaybolması
• Baş ağrısı ve mide ağrısı gibi fiziksel semptomlara sahip olmak
• Daha ani ve aşırı duygusal tepkiler göstermek
• Uykuya dalma veya uykuda kalma sorunları yaşamak
• Sinirlilik veya kızgın patlamalar gösteren
• Konsantre olmakta sorun yaşamak
• Yaşından küçük davranmak (örneğin, yapışkan veya sızlanma davranışı, parmak emme)
• Çevreye karşı artan uyanıklık gösteren
• Onlara travmayı hatırlatan davranışları tekrarlamak

TSSB semptomları birkaç aydan yıllarca sürebilir. En iyi yaklaşım travmanın önlenmesidir. Bununla birlikte, travma meydana geldikten sonra, erken müdahale önemlidir. Ebeveynlerden, okuldan ve akranlardan gelen destek önemlidir. Bir güvenlik duygusu oluşturmaya önem verilmelidir. Çocuğun olay hakkında konuşmasına, çizim yapmasına, oynamasına veya yazmasına izin veren psikoterapi (bireysel, grup veya aile) yararlıdır. Davranış değiştirme teknikleri ve bilişsel terapi, korkuları ve endişeleri azaltmaya yardımcı olabilir. İlaç ayrıca ajitasyon, kaygı veya depresyonla başa çıkmak için yararlı olabilir.

Çocuk ve ergen psikiyatristleri, TSSB'si olan çocukların teşhis ve tedavisinde çok yardımcı olabilir. Ailelerin ve profesyonellerin duyarlılığı ve desteği ile TSSB'si olan gençler, travmanın anılarıyla baş etmeyi öğrenebilir ve sağlıklı ve üretken bir yaşam sürmeye devam edebilir.