Çocuğunuzun Mükemmeliyetçiliğinin Üstesinden Gelmesine Yardımcı Olma

Çocuklarda ve Gençlerde Mükemmeliyetçilik Nasıl Görünür:

·       Hatalar yapma konusunda çok kaygılı, sinirli veya üzgün olma eğilimi

·       Sürekli erteleme ve görevleri tamamlamada zorluk

·       Kolayca sinirlenme ve kolayca pes etme

·       Sürekli utanma veya aşağılanma korkusu

·       Görevlerde aşırı dikkatli ve titiz olma (örneğin, 20 dakika sürmesi gereken ödevi 3 saatte yapma)

·       Bir şeyleri tekrar yazarak düzeltmeye çalışma

·       Bir şeyler planlandığı gibi veya mükemmel gitmediğinde sık sık felaket tepkiler veya çöküşler yaşama

·       Yeni şeyler denemekten kaçınma ve hata yapma riskini almama

Çocuğunuzun Mükemmeliyetçiliği Üstesinden Gelmesine Yardımcı Olma: Nasıl Yapılır!

1.Adım: Çocuğunuzu mükemmeliyetçilik konusunda eğitin:

Öncelikle, çocuğunuzla mükemmeliyetçilik hakkında konuşun. Ona mükemmeliyetçiliğin, kendimize ve başkalarına karşı fazlasıyla eleştirel olmamıza neden olduğunu anlatın. Bu, yeni şeyleri denemek konusunda mutsuz ve endişeli olmamıza neden olabilir. Mükemmeliyetçilik, görevleri tamamlamayı zorlaştırır ve ailede herkesi gerginleştirebilir! Daha küçük çocuklar için, bunu "mükemmeliyetçilik" olarak etiketlemeyebilirsiniz, bunun yerine şunu söyleyebilirsiniz:

·       Bazı yetişkinlerin ve çocukların içlerinde, her şeyi mükemmel yapmalarını söyleyen küçük bir sesleri vardır. Bu ses şöyle der: "Eğer mükemmel yapamazsan, başarısız bir insansın," veya "Başkalarını hayal kırıklığına uğratmak, senin korkunç bir insan olduğunu gösterir." Bu ses hatalar yapmayı gerçekten korkutur! Ayrıca yeni şeyler öğrenmeyi zorlaştırır çünkü iyi performans sergilemek için çok pratik ve zaman gerektirir. Mükemmel olmaya çalışmak birçok aktivite ve başarının keyfini çıkarmanı engeller. Sizce bazen bu sesi duyuyor musunuz?

Gençler için, kendi başlarına daha fazla bilgi edinmek istediklerinde (internet veya kütüphane gibi yerlerde) "mükemmeliyetçilik" adını kullanın.

2.Adım: Pozitif ifadeleri öğretin.

Mükemmeliyetçi çocuklar ve gençler genellikle katı "siyah-beyaz" düşünmeye sahiptirler. Bir şeyler ya doğru ya da yanlış, iyi ya da kötü, mükemmel ya da hayal kırıklığıdır. Çocuğunuzun gri alanları görmesine yardımcı olun. Örneğin, bir şeyde kusur olabilir ve yine de güzel olabilir. 80 almak hala büyük bir başarıdır, özellikle eğer en iyisini yapmayı denediyseniz!

Çocuğunuzu öz eleştiri veya mükemmeliyetçi düşüncelerini daha pozitif ve yardımcı ifadelerle değiştirmeye teşvik edin. Hemen inanmasalar bile, olumlu düşünceleri bir alışkanlık haline getirecek ve olumsuz öz konuşmayı dışlayacaktır.

Pozitif ifadelerin bazı örnekleri:

"Kimse mükemmel değil!"

"Yapabileceğim tek şey en iyisini yapmaya çalışmaktır."

"Kendime inanmak - hata yaparken bile - daha iyi yapmama yardımcı olacaktır!"

Çocuğunuzun, kendisini eleştirmeye veya bir şeyi mükemmel yapamadığı için üzülmeye başladığında bu ifadeleri kendisine söylemesini sağlayın. Bu ifadeleri herzaman görebileceği bir yere yazmasını önerebilirsiniz (örneğin, kalem kutusundaki bir not kağıdı).

Faydalı İpucu: Bir ebeveyn olarak, siz de hata yaparsanız veya bir hata yaparsanız bu ifadeleri kendinize sesli bir şekilde söyleyin. Çocuğunuz dikkat edecektir ve her zaman hayatı ciddiye almamanın bir sorun olmadığını öğrenecektir!

3.Adım: Çocuğunuza Farklı Bakış Açısı Kazandırma

Mükemmeliyetçi çocuklar ve gençler genellikle "felaketleştirme" eğilimindedirler. Hatalar veya eksiklikler, gerçekte olduklarından daha kötü görünür. Başarısızlığa yol açabilecek olumsuz sonuçlara odaklanırlar. Çoğu durumda, bu korkulan sonuçlar olası değildir ve gerçeklikten uzaktır. Felaketleştirme kaygıyı artırır ve performansı engeller. Çocuğunuza bir hata yapıldığında bu durumun başarısızlık anlamına gelmediğini ve kötü bir performansın onu değersiz kılmadığını fark etmesine yardımcı olun.

Çocuğunuzun hayran olduğu ünlü kişileri veya kitaplardaki veya filmlerdeki karakterleri hatalar yapmış olsalar bile toparlandıklarını konuşun! Örneğin, Thomas Edison ampulü bulmak için doğru filamenti bulmadan önce bin kez başarısız oldu! Ünlü basketbolcu Michael Jordan, lise basketbol takımına ilk denemesinde alınmadı gibi.

Faydalı İpucu: Siz ve çocuğunuz hata yapmanın değerine dair başka özlü sözler bulmak isteyebilirsiniz. Hoşuna giden "başarısızlık" ile ilgili olan özlü sözü bir yerlere not etmesini isteyebilirsiniz. Örneğin:

Hataların Değeri

"Sadece büyük bir şekilde başarısızlığı göze alabilenler büyük başarı elde edebilirler." (Robert Kennedy)

"Yapabileceğinizi düşünseniz de düşünmeseniz de, genellikle haklısınız." (Henry Ford)

"Şansınızı denersiniz ve kaybedebilirsiniz. Denemezseniz zaten kaybetmişsinizdir." (Soren Kierkegaard)

"Başarısızlık, daha bilgece yeniden başlama fırsatıdır." (Benjamin Disraeli)

4.Adım: Övgü!

Çocuğunuz başarılı olup olmamasına bakılmaksızın çabasını övmek önemlidir. Bu özellikle mükemmeliyetçi bir çocuk veya genç için geçerlidir. Başarıyı övmek yerine "Vay, bu konuda çok çalıştığını söyleyebilirim" veya "Orada çok özgüven ve cesaret gösterdin!" gibi ifadeler kullanın. Ayrıca, başarıyla doğrudan ilişkilendirilmeyen becerileri övün (örneğin, başkalarıyla paylaşma, önemli bir şeyi hatırlama, iyi oynama veya bir galibi tebrik etme gibi).

Erteleme İle Başa Çıkma

Mükemmeliyetçi çocuklar ve gençler genellikle hata yapma korkularıyla başa çıkmak için erteleme yoluna giderler. Çocuğunuzun erteleme alışkanlığını yenmesine yardımcı olmak için şunları yapmasını teşvik edin:

Gerçekçi Zaman Çizelgeleri Oluşturma. Çocuğunuza daha büyük görevleri yönetilebilir adımlara bölmekte yardımcı olun. Bir grafik veya takvim üzerine hedefi veya bitiş tarihini yazın ve hedefe giden mini hedefleri yazın. Bu adımlara ulaşıldığında ödül koyun. Ayrıca, ona görev üzerinde ne kadar zaman harcaması gerektiğini belirlemesi için teşvik edin. Unutmayın, hedef görevi tamamlamak, mükemmel yapmak değil!

Öncelik Belirleme. Mükemmeliyetçiler bazen enerjilerini ve çabalarını nereye odaklayacaklarını belirlemede zorlanabilirler. Çocuğunuzu, hangi aktivitelerin maksimum enerjiyi hak ettiğine ve hangilerinin daha az gerektiğine karar vererek öncelik belirlemeye teşvik edin. Ona her görev veya aktiviteye %100 vermek zorunda olmadığını söyleyin.

Denge Sağlama. Mükemmeliyetçiler, birçok şeyde çok iyi olmak çok zor olduğu için kısıtlı bir yaşam sürme eğilimindedirler. Hedef olması gerekenden fazlasını yapmak değil, yeteri kadar çaba harcamaktır. Bu, arkadaşlarla daha fazla zaman geçirmek ve diğer aktiviteler ve hobilerle daha fazla zaman geçirmeyi sağlayacaktır- ki bu da önemlidir!

Diğer Faydalı İpuçları

"Bilmiyorum" demeyi modellemek ve teşvik etmek. Çocuğunuzun belirsizlikle ve her şeyi bilmemekle daha rahat hissetmesine yardımcı olun.

Kendi hatalarınızı paylaşın ve ne öğrendiğinizi konuşun. Bir hata yaptığınızda, "Tühh! Sanırım hata yaptım. Neyse, şimdi ne yapacağım?" gibi bir şey söyleyin. Hatta çocuğunuzun önünde kendi hatalarınıza gülebilirsiniz. Mizah yardımcı olur.

Çocuğunuz için gerçekleştirilebilir hedefler belirlemesini teşvik edin, örneğin akademik baskıyı azaltma veya ekstra ders ve faaliyetleri azaltmak.

Çocuğunuzu başkalarına yardım etmeyi öğrenmeye teşvik edin. Bu, mükemmeliyet gerektirmeyen birçok yolun olduğunu görmelerine yardımcı olacaktır. Örneğin, gönüllü veya yardım etme faaliyetlerine dahil etmek, bir hayvan barınağı için köpek gezdirmek veya daha küçük çocuklara ders vermek gibi.

Ordu Çocuk Psikiyatri

Mehmet Fatih Kınık

Uzm. Dr. Mehmet Fatih Kınık (@mehmetfatihkinik) • Instagram fotoğrafları ve videoları